แนวทางการแก้ปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับช้างป่า กรณีศึกษา : ตำบลพวา อำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี
Abstract
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์สาเหตุของความขัดแย้งระหว่างคนและช้างป่า และศึกษาแนวทางการอยู่ร่วมกันอย่างยั่งยืนระหว่างคนกับช้างป่าตำบลพวา อำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี โดยเป็นการวิเคราะห์ ที่ใช้แนวทางการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ที่ใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก (In-depth Interview) โดยมีแบบคำถามเป็นเครื่องมือในการเก็บข้อมูลจากกลุ่มผู้ให้ข้อมูล 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ 1 ผู้นำชุมชนในพื้นที่มีปัญหาจากช้างป่าบุกรุกเข้ามาทำลายพืชผลทางการเกษตรจำนวน 5 หมู่บ้าน กลุ่มที่ 2 กลุ่มเกษตรกรที่ได้รับผลกระทบจากการที่ช้างป่าเข้ามาทำลายพืชผลการเกษตรในปี พ.ศ. 2562 ทุกครัวเรือนจำนวน 30 ครัวเรือน เพื่อนำข้อมูลที่ได้มารวบรวมและสรุปผลโดยการพรรณนาเชิงวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยที่เป็นสาเหตุของความขัดแย้งระหว่างคนกับช้างป่า ในพื้นที่ตำบลพวา อำเภอแก่งหางแมว จังหวัดจันทบุรี ได้แก่ การเพิ่มขึ้นของประชากรในชุมชนพวา ในช่วงระยะเวลาตั้งแต่ พ.ศ.2537 – พ.ศ.2562 ที่มีการเพิ่มขึ้นมากกว่าร้อยละ 60 ทำให้เกิดการบุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อขยายพื้นที่ทำกินส่งผลต่อป่าที่เป็นที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติของช้างลดลงทำให้ช้างป่าออกหากินนอกพื้นที่ป่า และการดำเนินชีวิตของคนในชุมชนพวาตามระบบเศรษฐกิจทุนนิยมซึ่งแพร่ขยายเข้ามาภายในชุมชนที่เกิดจากการพัฒนาระบบสาธารณูปโภคของหน่วยงานภาครัฐส่งผลให้วิถีการดำเนินชีวิตของชาวชนชุมพวาเปลี่ยนแปลงไปจากการอาศัยพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติอันเป็นวิถีชีวิตดั้งเดิม ไปสู่ความจำเป็นที่ต้องอาศัยปัจจัยการผลิต การดำเนินชีวิตจากภายนอกส่งผลให้ชาวชุมชนพวาต้องขวนขวายหาเงินอันเป็นปัจจัยหลักในการจับจ่ายเพื่อสินค้าอุปโภค บริโภคทำให้ต้องมีการเข้าไปใช้ประโยชน์จากป่าส่งผลต่อการเผชิญหน้ากันระหว่างคนกับช้างอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ส่วนแนวทางการแก้ปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับช้างป่า สามารถแบ่งได้เป็น 3 แนวทางทางหลัก ดังนี้
1) ระยะเร่งด่วนหรือแนวทางการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า เช่น ตั้งชุดปฏิบัติการเฝ้าระวังและขับไล่ช้างป่า และชุดปฏิบัติการเคลื่อนที่เร็ว ลาดตระเวนพื้นที่และให้คำแนะนำประชาชนตลอดจนให้การช่วยเหลือแก้ไขสถานการณ์
2) ระยะกลาง เช่น จัดทำแนวคูกั้นช้างป่าในจุดที่ล่อแหลมเป็นอันตรายในเส้นทางที่มีประชาชนและนักเรียนใช้สัญจรเป็นประจำเพื่อป้องกันไม่ให้ช้างป่าออกมาทำร้าย และปลูกไผ่ป่าที่มีหนามให้มากขึ้นตลอดแนวคูกั้นช้าง จัดทำรั้วกระแสไฟฟ้า โดยประสานกับกำนัน-ผู้ใหญ่บ้าน พิจารณาพื้นที่ที่เป็นสวนผลไม้ที่ช้างป่าลงมากินพืชผลเป็นประจำ จัดชุดปฏิบัติการออกให้ความรู้ในการป้องกันช้างป่า
3) ระยะยาว ประกอบด้วย 4 แนวทาง ดังนี้ (1) การสร้างทัศนคติที่ดีเพื่อการอยู่ร่วมกันระหว่างคนกับช้างป่า (2) ปรับเปลี่ยนรูปแบบการทำเกษตรกรรมรอบพื้นที่ที่มีช้างป่าอาศัยอยู่ (3) ควรปรับปรุงแก้ไขระเบียบของทางราชการโดยหน่วยงานกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย ต้องมีแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจนและรวดเร็วในการให้ความช่วยเหลือเมื่อมีราษฎรได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิตจากช้างป่าหรือกรณีพืชผลทางการเกษตรได้รับความเสียหายถูกทำลาย (4) ประสานกับหน่วยงานกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมหาทางเคลื่อนย้ายช้างป่าออกไปบ้างเมื่อมีปริมาณเพิ่มขึ้นมากเกินจำนวนแหล่งอาหารซึ่งมีไม่เพียงพอ และเคลื่อนย้ายหาที่อยู่ให้ช้างป่าใหม่สำหรับช้างป่าที่ดุร้ายทำอันตรายให้ไปอยู่ในพื้นที่ที่จัดให้ใหม่สำหรับช้างป่าที่ดุร้ายโดยเฉพาะ
คำสำคัญ : แนวทางการแก้ปัญหา ความขัดแย้ง ช้างป่า
Abstract
This research aims to analyze the causes of conflicts between humans and wild elephants. And study the guidelines for sustainable coexistence between people and wild elephants in Phawa Sub-district Kaeng Hang Maeo District Chanthaburi Province Which is an analysis That uses a qualitative research approach that uses an in-depth interview method, with questionnaires as a tool for collecting data from two groups of data providers, which are Group 1 Community leaders in the area having problems from wild elephants invading and destroying agricultural crops in 5 villages. Group 2 Farmers groups affected by the destruction of wild elephants by agricultural crops in the year 2562 in every household, totaling 30 households, in order to collect the data collected and summarize by analytical descriptive. The study found that Factors that cause conflict between humans and wild elephants In the area of Phawa Sub-district Kaeng Hang Maeo District Chanthaburi province is a population increase in the Phawa community during the period 1994 - 2019, with an increase of more than 60 percent, causing encroachment of forest areas to expand arable land, resulting in Further reducing the forest that is the natural habitat of elephants, causing wild elephants to search for food outside of the forest. And the way of life of the people in the Phawa community according to the capitalist economic system which spread within the community resulting from the development of public utilities of the government agencies, resulting in the way of life of the people of the community to change Changed from relying on natural resources as a traditional way of life To the necessity of production factors Living from outside causes the people of Pawa community to earn money which is the main factor. In shopping for consumer goods Consuming makes it necessary to make use of the forest, which inevitably affects encounters between humans and elephants. As for the ways to solve conflicts between people and wild elephants Can be divided into 3 main ways as follows.
1) Urgent or immediate solutions to problems such as setting up surveillance and evacuation missions And the fast-moving operating set Patrol the area and advise the people as well as help to solve the situation
2) Medium-term, for example, to construct ditches to protect wild elephants at precarious spots on routes that people and students use regularly. In order to prevent the elephants from attacking And planting more bamboo bamboos with thorns along the elephant barrier Prepare an electric fence By coordinating with the village headman - the village headman Consider the area of a fruit orchard where elephants regularly come to eat the crops. Organize a set of operations to give knowledge on how to protect wild elephants.
3) Long-term consist of 4 ways as follows: (1) Creating a positive attitude to coexist between humans and wild elephants (2) Modifying agriculture practices around areas where wild elephants live (3) Should improve Government regulations by the Department of Disaster Prevention and Mitigation There must be clear and quick guidelines for providing assistance when people are injured or killed by wild elephants or if agricultural crops are damaged or destroyed.
(4) Coordinate with agencies from the Ministry of Natural Resources and Environment to find ways to move wild elephants away when there is an increase in the amount of food sources which are insufficient. And move to find a place for a new wild elephant for the ferocious wild elephant to endanger the new area especially for the ferocious wild elephant.
Keyword: Guidelines for solving, Conflicts, Wild Elephants
