มโนทัศน์พื้นที่ในภาษาไทย : กรณีศึกษาคำว่า “หลัง” ที่ปรากฏในเว็บไซต์พันทิปดอทคอม (Spatial Concepts in Thai : A Case Study of la&N in the Website Pantip.com)
Keywords:
มโนทัศน์พื้นที่, การขยายความหมาย, คำหลายความหมาย, อวัยวะร่างกาย, หลัง, Spatial concepts, Meaning extension, Polysemy, Human body, Back.Abstract
บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์การขยายความหมายและมโนทัศน์พื้นที่ของคำว่า “หลัง” ในภาษาไทย โดยเก็บข้อมูลจาก “Search Engine Smart Office” เว็บไซต์พันทิปดอทคอม จำนวนทั้งสิ้น 1,919 ข้อมูล ผลการศึกษาพบว่า ความหมายของคำว่า “หลัง” ในภาษาไทยมี 2 ความหมาย ได้แก่ ความหมายพื้นฐานที่หมายถึงอวัยวะร่ายกายและความหมายที่เกิดจากการขยายความ วิธีการขยายความหมายมี 2 วิธี คือการขยายความหมายด้วยวิธีเปรียบเทียบและการกลายเป็นคำไวยากรณ์ นอกจากนี้ยังพบว่าคำว่า “หลัง” มีมโนทัศน์พื้นที่ 4 มโนทัศน์ ได้แก่ “มโนทัศน์หน้า” “มโนทัศน์หลัง” “มโนทัศน์บน” และ “มโนทัศน์ล่าง” มโนทัศน์ดังกล่าวเกิดจากโครงสร้างมโนทัศน์ 2 โครงสร้าง คือการแปลงให้เป็นมนุษย์และการแปลงให้เป็นสัตว์ เมื่อพิจารณาด้านโครงร่างความสัมพันธ์พื้นที่พบว่า คำว่า “หลัง” เกิดจากความสัมพันธ์ 2 โครงร่าง คือโครงร่างอวัยวะร่างกายอย่างเดียวและโครงร่างอวัยวะร่างกายกับสิ่งแวดล้อม
This research aims to examine the extended meanings and spatial concepts of the word /la&N/ in Thai. 1,919 Occurrences of /la&N/ were retrieved from the “Search Smart Office” of www.pantip.com. The findings indicate that there are 2 primary meanings of the word /la&N/ in Thai : 1) the basic meaning which refers to a ‘body part and 2) the extended meanings. There are 2 ways in which the meaning of /la&N/ is extended : metaphorization and grammaticalization. In addition, the word/la&N/carries 4 spatial concepts : FRONT, BACK, ON, and UNDER. These spatial concepts derive from 2 structures : an anthropomorphic model, and a zoomorphic model. Considering in terms of the spatial relations schemata, the word /la&N/ originates from 2 related schemas : body only schema and body-environment schema.
