ความรักที่สมบูรณ์ใน “เทวีแห่งพระสัพพัญญู” - ละครตำนานของคาร์ล เยลเลอรุพ

Abstract

ผลงานละครตำานานของกวีชาวเดนมาร์ก คาร์ล เยลเลอรุพ (Karl Gjellerup) ที่เขียนเป็นภาษาเยอรมัน คือ “ความรักที่สมบูรณ์” - ละครตำนาน ประพันธ์เมื่อ พ.ศ. 2450 (Die Vollendete Liebe - Ein Legendendrama, 1907) นับเป็นผลพวงของปฏิสัมพันธ์ ระหว่างพระพุทธศาสนาและวัฒนธรรมความเชื่อทางศาสนาจากตะวันออกที่พบได้ใน หลายประเทศในทวีปยุโรป สะท้อนการรับแนวคิดพระพุทธศาสนาโดยเฉพาะในเยอรมนี ยุคต้นสมัยใหม่ (The Early Modern Age) ช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 ต้นคริสต์ ศตวรรษที่ 20 อันเป็นช่วงเวลาแห่ง “ความเสื่อมสู่หายนะ” (fin de siècle) ที่ทั้งปัญญาชน และศิลปินชาวยุโรปต่างตระหนักและรู้สึกได้ ชาวยุโรปจำานวนมากเสื่อมศรัทธาในคริสต์ ศาสนาและเริ่มแสวงหาความเชื่อใหม่จากตะวันออก พระพุทธศาสนาได้กลายเป็นความหวังใหม่ ของชาวยุโรปจำานวนมาก โดยเฉพาะสำาหรับชาวเยอรมัน สะท้อนให้เห็นได้ในผลงาน วรรณกรรมหลายเรื่อง ดังเช่นในละครตำานานเรื่อง เรื่องนี้ คาร์ล เยลเลอรุพเขียนบทละคร เรื่องนี้เพียง 1 ปีหลังจากงานร้อยแก้ว “กามนิตผู้แสวงบุณย์ – นวนิยายตำนาน” (ซึ่งเป็นที่รู้จักดี ในประเทศไทยในชื่อ “กามนิต - วาสิฎฐี”) ละครตำานานเรื่อง “ความรักที่สมบูรณ์” ไม่ใช่ เรื่องราวของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในแง่ประวัติศาสตร์ แต่เป็นจินตนาการของผู้ประพันธ์ที่ ใช้ฉากเรื่องราวและตัวละครอิงพุทธประวัติ มีพระนางยโสธราเป็นตัวละครเอก พระนางทรงมีความรักอย่างแน่วแน่มุ่งมั่นในเจ้าชายสิทธัตถะพระสวามี พระเทวีต้องทรง ผจญกับสิ่งล่อลวงมากมาย ทรงทนทุกข์ทรมานพระทัยอย่างแสนสาหัสเนื่องจาก พระนางไม่สามารถฉุดรั้งเจ้าชายสิทธัตถะพระสวามีมิให้ทรงออกอุปสมบทและละจาก พระทัยอันแน่วแน่ที่จะบำาเพ็ญบารมีสู่การตรัสรู้ได้ พระเทวียโสธราได้ทรงร่วมมือกับพระเจ้าสุทโธทนะพระราชบิดาของพระสวามี ต้องทรงยอมเป็นเครื่องมือของพระเทวทัต พระญาติแห่งพระสวามีที่หวังในตัวพระนางและราชบัลลังก์ โดยพระนางไม่ได้ทรงเข้าพระทัย ใน “ความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า” เลย ทรงหวังแต่อย่างเดียวที่จะให้องค์พระศาสดา ร่วมครองบัลลังก์กับพระนาง ในท้ายที่สุด เมื่อพระเทวียโสธราได้ทรงพบกับพระสวามีหลังจาก ที่ทรงตรัสรู้เป็นองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว พระเทวียโสธราทรงเข้าถึงความจริงของชีวิต ในที่สุด และทรงบวชและเข้าร่วมทางแห่งพระธรรม

บทความนี้ วิเคราะห์ความรักของพระนางยะโสธรา พระเทวีแห่งพระสัพพัญญูที่ทรงมีต่อ เจ้าชายสิทธัตถะ และต่อองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า เราจะได้เห็นการรับพระพุทธศาสนาโดยกวี ชาวยุโรป และความเข้าใจใน “ความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า” ที่แสดงออกในวรรณกรรมเรื่อง นี้ นอกจากนี้ ละครตำานานเรื่องนี้ ยังสะท้อนให้เห็นอิทธิพลของแนวคิดบางแง่มุมจากคริสตศาสนา อีกด้วย