การพัฒนารูปแบบการจัดการสารสนเทศประวัติและผลงานพุทธทาสภิกขุเพื่อการบริการและเผยแพร่สารสนเทศ (The Development of Information Management Model of Buddhadasa Bhikkhu’s Life and Works for Information Services and Dissemination)

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์และสังเคราะห์ประวัติและผลงานของ พุทธทาสภิกขุ 2) ศึกษากระบวนการจัดการสารสนเทศประวัติและผลงานของพุทธทาสภิกขุ 3) ศึกษาสภาพการบริการและเผยแพร่ประวัติและผลงานพุทธทาสภิกขุ และ 4) พัฒนารูปแบบการจัดการสารสนเทศประวัติและผลงานพุทธทาสภิกขุ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการวิเคราะห์เอกสาร การสัมภาษณ์ และการจัดสนทนา กลุ่ม ประชากร ได้แก่ ผลงานประเภทสื่อสิ่งพิมพ์ ของพุทธทาสภิกขุจำนวน 1,065 ชื่อเรื่อง โดยกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้บริหารและผู้ปฏิบัติงานจำนวน 47 คน คัดเลือกแบบเจาะจง ตามเกณฑ์ที่กำหนดจากหน่วยงานที่มีการจัดการสารสนเทศประวัติและผลงานพุทธทาสภิกขุ ในประเทศไทยจำนวน 4 แห่ง ผู้เชี่ยวชาญตรวจร่างรูปแบบเลือกแบบเจาะจงตามเกณฑ์ ที่กำหนดจำนวน 15 คน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหาแบบอุปนัยและ นำเสนอโดยการสรุปและพรรณนาความ ผลการวิจัย พบว่า 1) องค์ความรู้จากการวิเคราะห์และสังเคราะห์ประวัติและ ผลงานของพุทธทาสภิกขุ จำแนกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มหนังสือชุดธรรมโฆษณ์และหนังสือชุดธรรมะคำสอน มี 3 หมวด ประกอบด้วยธรรมะสำหรับผู้เริ่มศึกษา ธรรมะระดับกลาง และธรรมะระดับลึก โดยมีเนื้อหาที่มุ่งเน้นอานาปานสติ การดับทุกข์ และการลดความเห็นแก่ตัว 2) กระบวนการจัดการสารสนเทศประวัติและผลงานของพุทธทาสภิกขุ ของหน่วยงาน ที่ศึกษา ประกอบด้วย การจัดหาทรัพยากรสารสนเทศโดยการผลิตเองและขอรับบริจาค การจัดหมวดหมู่ตามระบบทศนิยมดิวอี้ การให้หัวเรื่องและดรรชนี การจัดการฐานข้อมูล และการบริการและเผยแพร่สารสนเทศ 3) สภาพการบริการและเผยแพร่ประวัติและ ผลงานพุทธทาสภิกขุ เป็นการบริการพื้นฐาน ได้แก่ การยืมคืนทรัพยากรสารสนเทศ การบริการโดยอาสาสมัคร การบริการและเผยแพร่ทรัพยากรสารสนเทศในฐานข้อมูลและเว็บไซต์ และการจัดกิจกรรมในวันสำคัญเกี่ยวกับพุทธทาสภิกขุ และ 4) รูปแบบ การจัดการสารสนเทศประวัติและผลงานพุทธทาสภิกขุเพื่อการบริการและเผยแพร่สารสนเทศเป็นการจัดการสารสนเทศที่เชื่อมโยงข้อมูลเพื่อบริการสารสนเทศแบบร่วมมือ ประกอบด้วยการใช้ทรัพยากรสารสนเทศร่วมกัน การหมุนเวียนนิทรรศการ และ การบริการการเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศดิจิทัล This research aims to 1) analyze and synthesize Buddhadasa Bhikkhu’s life and works; 2) study the procedure of information management for Buddhadasa Bhikkhu’s life and works; 3) investigate the dissemination of Buddhadasa Bhikkhu’s life and works and 4) develop a model of information management for Buddhadasa Bhikkhu’s life and works. This research employed qualitative methods including documentary analysis, interview and focus group discussion. The research population included 1,065 Buddhadasa Bhikkhu’s printed works, the representative samples consisted of 47 administrators and staff selected by defined purposive sampling for four Thai organizations responsible for information management regarding Buddhadasa Bhikkhu’s life and works. A group of 15 experts verified the research design with defined purposive sampling in order to try out the design. The data analysis adopted the analytic inductive method, and the results were presented by the summary and descriptive method. The research findings were as follows: 1) The body of knowledge acquired from the analysis and synthesis of Buddhadasa Bhikkhu’s life and works can be classified into 2 parts, namely Dhammaghosa sets and Dhamma Teaching sets, which mainly contained 3 sections, composing of Dhamma for Beginners, Intermediate Dhamma and Advanced Dhamma. These aforementioned contents focused on Anapanasati Buddhist meditation, cessation of suffering and relieving the burden of selfishness. 2) The information management procedure for Buddhadasa Bhikkhu’s life and works at the agencies studied consisted of information resource management by self-production and donation appeal, Dewey decimal classification, providing heading and indexes, database management, services and dissemination. 3) The services and dissemination of Buddhadasa Bhikkhu’s life and works were basic services, i.e. borrowing and return of information resources, services provided by volunteers, services and dissemination of Buddhadasa Bhikkhu’s life and works for database and websites, and organizing annual commemorative activities of Buddhadasa Bhikkhu. 4) The management model of information management for Buddhadasa Bhikkhu’s life and works for information services and dissemination was the management of linked data for collaborative information services, consisting of sharing information resources, circulating exhibitions and accessing digital information services.