มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองแรงงานนอกระบบ

Abstract

แรงงานนอกระบบเป็นแรงงานที่มีความสำคัญในระบบเศรษฐกิจ โดยเฉพาะเศรษฐกิจของประเทศกำลังพัฒนา เพราะมีกลไกทำให้เกิดการจ้างงานจำนวนมาก แต่แรงงานนอกระบบส่วนใหญ่จะได้ค่าจ้างต่ำ และไม่มีความมั่นคงหรือหลักประกันในการทำงาน ทำให้แรงงานดังกล่าวอยู่ในสภาพที่ยากจน รัฐจึงจำเป็นต้องเข้ามาคุ้มครองแรงงานนอกระบบ ด้วยการใช้มาตรการทางกฎหมายในรูปแบบต่าง ๆ

            การศึกษานี้ ได้มีการรวบรวมการออกกฎหมาย เพื่อคุ้มครองแรงงานนอกระบบที่ผ่านมา และงานวิจัยเกี่ยวกับแรงงานนอกระบบในช่วงปี 2546-2559 พบว่า รัฐได้ออกกฎหมายคุ้มครองแรงงานนอกระบบแล้ว ใน 3 กลุ่ม คือ  กลุ่มแรงงานรับจ้างในงานเกษตรกรรม กลุ่มลูกจ้างทำงานบ้าน และกลุ่มแรงงานที่รับงานไปทำที่บ้าน แต่ก็ยังไม่เป็นการเพียงพอ เพราะยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาแรงงานนอกระบบได้อย่างจริงจัง และยังมีแรงงานนอกระบบอีกหลายกลุ่มที่ยังไม่มีกฎหมายคุ้มครอง ได้แก่ กลุ่มแรงงานในสถานบริการ กลุ่มแรงงานที่ทำงานบางช่วงเวลา และกลุ่มอาชีพอิสระ ซึ่งแต่ละกลุ่มก็มีปัญหาและความต้องการในการคุ้มครองตามกฎหมายที่แตกต่างกัน

            งานวิจัยนี้ได้เสนอแนะว่า การออกมาตรการทางกฎหมายคุ้มครองแรงงานนอกระบบ ต้องเน้นที่ปัญหาความไม่มั่นคงในการจ้างงาน การขาดความมั่นคงของรายได้ การขาดโอกาสในการพัฒนาอาชีพ การขาดความปลอดภัย การขาดโอกาสได้รับการฝึกอบรมเพื่อได้ความรู้ใหม่ และการขาดโอกาสจัดตั้งองค์การที่ได้รับการรับรองตามกฎหมายของแรงงานนอกระบบ  รัฐบาลจึงต้องเข้ามาให้การคุ้มครองแรงงานนอกระบบโดยการออกกฎหมายคุ้มครองแรงงานให้สอดคล้องกับปัญหาของแรงงานนอกระบบ รวมทั้งการให้โอกาสแรงงานนอกระบบได้เข้าสู่การคุ้มครองของระบบประกันสังคมโดยได้สิทธิประโยชน์เช่นเดียวกับแรงงานในระบบ